Frisgroene woonwijken met bomen en bloeiende planten, spelende kinderen en blije mensen; wie de brochures van bouwprojecten doorbladert, moet wel denken dat groen in de wijk de hoogste prioriteit heeft bij gemeenten en ontwikkelaars. De werkelijkheid steekt daar schril bij af. Want behalve de gebouwen en de wegverharding, is er na jaren door inbreiding maar al te vaak hoogstens een gazonnetje of wat struikgewas te bekennen. En dat is jammer, want groen in de wijk (ook in de Wierden) draagt significant bij aan de gezondheid van mensen.

Jolanda Maas onderzoekt al een jaar of 7 de relatie tussen de hoeveelheid groen in de woonomgeving en gezondheid. Uit gegevens afkomstig uit vragenlijsten ingevuld door meer dan 250.000 mensen bleek dat zij zich doorgaans gezonder voelen als hun omgeving groener is. Maar mensen voelen zich niet alleen gezonder als ze meer groen in de woonomgeving hebben. Ze zijn ook gezonder. Zo bleek uit ons onderzoek dat mensen met meer groen in de woonomgeving minder vaak bij de huisarts komen met 15 van de 24 door ons onderzochte meest voorkomende klachten in Nederland (waaronder diabetes, coronaire hartziekten, astma en copd etc.).

400 miljoen besparing

KPMG heeft onlangs vastgesteld dat je jaarlijks bijna 400 miljoen kunt besparen door meer groen in Nederlandse wijken aan te leggen. Die besparingen bestaan voor een deel uit een vermindering van de directe zorgkosten en voor een ander deel uit een vermindering van de kosten die het bedrijfsleven moet maken als een werknemer uitvalt. Het is een fors bedrag. Moeilijker is het echter om te bepalen welke investering er exact tegenover moet staan om deze besparing te realiseren. We weten immers niet precies hoeveel het groen per vierkante meter kost. De kosten van groen kunnen namelijk veel verschillen tussen of zelfs binnen gemeentes. Hiernaast weten we ook nog niet welk soort groen, in welke hoeveelheden en op welke plaatsen, het meest effectief is.

Duidelijk is in ieder geval dat alleen al het zien van beelden van groen helpt bij het herstel van stress. Uitzicht op een muur met klimop in de stad is al bevorderlijk voor de gezondheid. Maar er spelen meerdere mechanismen een rol. Zo nodigt groen uit tot bewegen, sporten en elkaar ontmoeten. Groen dempt het verkeerslawaai, het gaat geluidsoverlast tegen en het verbetert de luchtkwaliteit.

Kostenpost

Volgens haar kunnen ontwikkelaars en gemeenten het belang van groen nog wel iets beter onderkennen. Alleen al omdat de waarde van een woning een kwart stijgt door de aanwezigheid van groen, zo heeft het Landbouw Economisch Instituut becijferd. En toch horen we met name bij gemeentes nog steeds het geluid dat alleen maar een kostenpost is, vanwege het onderhoud. Er is ook niemand die een gemeente op de vingers tikt als deze zich niet aan de norm voor openbaar groen in de woonomgeving houdt, namelijk zo’n 75m2 per huishouden.

Haar advies zou overigens zijn om je niet blind te staren op die norm, maar vooral te investeren in de kwaliteit van het groen, in samenspraak met de bewoners van een wijk. Want uiteraard is er meer draagvlak voor een goed onderhouden parkje dan voor een verwilderd bosje. Wat dat betreft is een concept als Zorgeloos Groen van Heijmans een stap in de goede richting; het biedt kwaliteit met weinig onderhoud. Het enige kritische punt daarbij is, dat het geen gebruiksgroen, maar kijkgroen is. Het gaat om relatief kleine plekjes waar je alleen naar kunt kijken. Het zou mooi zijn als het concept door te vertalen zou zijn naar grotere groengebieden, zoals parken, zodat mensen aantrekkelijkere groengebieden binnen handbereik hebben waar ze kunnen recreëren en elkaar kunnen ontmoeten.

Met Zorgeloos Groen kun je het saaie openbare groen met eenvoudige middelen al een stuk aantrekkelijker maken, ook in bestaande nieuwbouwwijken. Een andere manier om de hoeveelheid groen in de woonomgeving te vergroten is middels het vergroenen van schoolpleinen van basisscholen. Bijna elke wijk heeft wel een basisschool met een schoolplein met een redelijk groot oppervlak. Sinds enkele jaren zien we dat steeds meer scholen en gemeentes investeren in een groen schoolplein vanuit de overtuiging dat contact met natuur kan bijdragen aan een gezonde ontwikkeling van kinderen. Op dit moment onderzoeken we de effecten van groene schoolpleinen op de ontwikkeling van kinderen. Eind maart publiceren we de resultaten van dit onderzoek.

"Maar we zijn er nog lang niet met het onderzoek rondom het belang van groen voor de gezondheid"; zegt zij. "We weten bijvoorbeeld niet hoe een verandering van een grijze naar een groene wijk de gezondheid van mensen beïnvloedt. Hoe gezond voelen en gedragen mensen zich voor de ingreep en hoe is dat een jaar later? Als we die vraag kunnen beantwoorden, dan kunnen we echt aangeven welk effect de aanleg van groen heeft op de gezondheid. Mocht u dus zicht hebben op wijken die grote veranderingen gaan aanbrengen in hun groenvoorzieningen, hou haar dan op de hoogte, dan kunnen zij nagaan of het mogelijk is om het effect van de interventie te meten."